نحوه آموزش چرتکه

به جرات می‌توان گفت: دوران کودکی یکی از مهم‌ترین مراحل رشد از نظر فکری، احساسی و… است. به عبارتی دیگر مغز انسان در اوایل کودکی رشد می‌کند. همچنین ریاضیات روشی بسیار عالی به شمار می‌رود که می‌توان رشد مغزی کودک را تحریک کرد. از این رو چرتکه جزو آموزش‌هایی است که در رشد مغزی کودک و آینده او موثر خواهد بود. چرتکه یک قاب چوبی با تعدادی مهره و میله است. که به وسیله آن می‌توان ۴ عمل مهم ریاضی را انجام داد. در ادامه با ما همراه شوید تا کار با چرتکه را به شما آموزش دهیم.

چگونگی کار با چرتکه

چرتکه دارای دو قسمت بالا و پایین است که باید جهت بالا و پایین آن را مشخص و تعیین نمود؛.همچنین به هنگام استفاده، به درستی آن را در مقابل خود قرار داد. هر ستون در ردیف بالا باید دارای یک یا دو مهره و در قسمت پایین باید دارای ۴ مهره باشد. به هنگام کار با چرتکه تمامی مهره‌ها باید در قسمت پایین قرار بگیرند.
مهره‌هایی که در قسمت پایین قرار دارند. عدد ۱ و مهره‌های ردیف بالا عدد ۵ را نشان می‌دهند. هر ستون در چرتکه دارای یک ارزش مکانی است که با استفاده از آن یک عدد نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال آخرین ستون از سمت راست مکان (یکان) و ستون دوم از سمت راست مکان (دهگان) و به همین ترتیب تا آخرین ستون ادامه دارد.

نمایش اعداد در چرتکه به چه صورت است؟

برای نمایش دادن یک عدد در چرتکه باید مهره‌ها را به سمت بالا حرکت داد. به عنوان مثال برای نمایش دادن عدد ۱ باید یک مهره را از سمت راست در ردیف پایین به سمت بالا حرکت داد. و برای نمایش دادن عدد ۲ باید دو مهره را به سمت بالا هدایت نمود. این کار تا عدد ۴ به همین روال پیش می‌رود. اما برای نمایش دادن رقم ۵ تا ۹ باید مهره‌های ردیف بالا به پایین انتقال داده شوند و ۴ مهره ردیف زیرین باید به پایین حرکت داده شود، که این موقعیت مکانی عدد ۵ را در چرتکه نشان می‌دهد. در نتیجه برای نمایش ارقام تا عدد ۹ همین روش انجام می‌گردد.

آموزش ضرب اعداد در چرتکه

برای ضرب ۲ عدد در چرتکه، باید از چپ‌ترین ستون شروع کرد و اعداد ضرب شده در هم را روی چرتکه نمایش داد. به عنوان مثال قصد دارید ۱۲ و ۳۴ را در هم ضرب کنید. بنابراین باید ستون‌ها را به اعداد ۳، ۴ × ۱ و ۲ اختصاص دهید. در قسمت چپ، آخرین ستون، باید سه مهره را به سمت بالا حرکت داده.  و در ستون سمت راست، باید چهار مهره را به بالا حرکت دهید و به همین ترتیب باقی اعداد را مشخص کنید.
عدد ۳ و ۱ را باید ضرب کرده و حاصل آن را در ستون اول ثبت نمود که باید ۳ مهره را در ستون ۷ از سمت چپ به قسمت بالا حرکت داد. عدد ۲ و ۳ را در هم ضرب کرده که جواب آن در ستون ۸ از سمت چپ قرار می‌گیرد. که باید یک مهره را از ردیف بالا به پایین و یک مهره را از قسمت پایین به بالا انتقال داد. حاصل ضرب عدد ۴ و ۱ نیز در ستون ۸ قرار می‌گیرد که یک مهره به ستون اول انتقال می‌یابد؛ زیرا عدد‌های ۴ و ۶ در ستون ۸ با هم جمع شده‌اند.
عدد ۱ با ۳ که قبلا در چرتکه نمایش داده شده بود. جمع شده و باید عدد ۴ را در ستون ۷ نمایش داد. سپس ضرب دو عدد ۴ و ۲ در آخرین ستون پاسخ‌ها، ثبت می‌شود و اگر چرتکه عدد‌های ۴، ۰ و ۸ را نمایش دهد، یعنی جواب ۴۰۸ است.

آموزش تقسیم اعداد در چرتکه

برای تقسیم اعداد در چرتکه باید محل مقسوم، مقسوم‌علیه و خارج قسمت مشخص گردد. در سمت چپ‌ترین ستون، مقسوم‌علیه را قرار می‌دهیم و ۲ ستون در سمت راست آن را خالی می‌گذاریم؛ سپس مقسوم را در ستون‌های بعدی آن قرار خواهیم داد؛ همچنین مابقی ستون‌ها برای محاسبات، خالی باقی می‌مانند. برای تقسیم عدد ۳۴ بر ۲، ابتدا عدد ۲ را در ستون سمت چپ نشان می‌دهیم و عدد ۳۴ را بعد از ۲ ستونی که خالی گذاشته‌ایم، نمایش می‌دهیم.
در ستون ۴، سه مهره از پایین به بالا حرکت داده می‌شود. و در ستون ۵ از سمت چپ، چهار مهره از پایین به بالا انتقال خواهد یافت. اولین عدد یعنی ۳ را بر ۲ تقسیم می‌کنیم که در عدد ۳ یک ۲ وجود دارد؛ بنابراین یک مهره را در ستون اول پاسخ، از قسمت پایین به بالا هدایت می‌کنیم. در مرحله بعدی باید اولین ستون خارج قسمت که عدد ۱ است. را در مقسوم‌علیه ستون اول که عدد ۲ هست ضرب کرده و جواب آن را باید از اولین ستون مقسوم کم کنیم. که در این صورت مقسوم باید عدد ۱۴ باشد.
برای نمایش دادن عدد ۱۴ باید ۲ عدد مهره که در ستون ۴ به سمت نوار بالا هستند. به پایین برگشت داده شوند که در این صورت فقط یک مهره در قسمت پایین ستون ۵ به بالا جا به جا شده است. همین روند ادامه پیدا می‌کند و رقم بعدی باید در ستون خالی بعدی پاسخ، قرار بگیرد. و حاصل ضرب آن با مقسوم‌علیه، از مقسوم کم شود. در سمت چپ باید عدد ۲ به نمایش در بیاید و بعد از آن ۱ و ۷ قرار بگیرند که ستون‌های صفر، نشان‌دهنده خارج قسمت هستند و جواب ۱۷ است.

آموزش جمع اعداد در چرتکه

برای جمع اعداد در چرتکه ابتدا باید عدد‌ها را وارد کرد و سپس آن‌ها را با هم جمع نمود. به عنوان مثال برای جمع دو عدد ۱۲۳۴ و ۵۶۷۸ باید چهار مهره به یکان، سه مهره به دهگان، دو مهره به صدگان و یک مهره به هزارگان را وارد چرتکه کرد. بعد از وارد کردن عدد ۱۲۳۴ روی چرتکه باید از سمت چپ شروع به جمع کردن اعداد نمود.
عدد یک و پنج در مکان هزارگان قرار دارند .که باید مهره تکی را از ردیف بالای ستون عدد ۵، به سمت پایین حرکت داد تا عدد‌های ۵ و ۱ با هم جمع شوند. جمع این دو عدد ۶ است که باید ۶ را در مکان صدگان اضافه کنید. برای این کار باید مهره ردیف بالا را در مکان صدگان به سمت پایین و یک مهره از ردیف پایین را به سمت بالا انتقال دهید. و به طور کلی عدد ۸ نمایش داده شود.
اگر دو عدد در مکان دهگان قرار بگیرند منجر به ۱۰ می‌شود؛ بنابراین باید یک صدگان دیگر را به عدد ۸ اضافه کرده و ۹ را در آن ستون نشان دهیم. بدین منظور باید در ستون صدگان یک مهره از ردیف بالا به پایین هدایت کرد. و تمام مهره‌های پایین را به محل دهگان به قسمت پایین جا به جا نمود تا صفر را نشان دهند.
۱۲ حاصل جمع عدد ۸ و ۴ است که باید یک ده‌تایی را به دهگان داد و آن را به ۱ تبدیل نمود. در نتیجه عدد ۶ در ستون هزارگان، عدد ۹ در صدگان، عدد ۱۰ در دهگان و عدد ۲ در یکان قرار گرفته‌ان.د که حاصل جمع دو عدد فرضی را نشان می‌دهند. به عبارتی دیگر حاصل جمع دو عدد (۱۲۳۴+۵۶۷۸) ۶۹۱۲ است.

آموزش تفریق اعداد در چرتکه

تفریق اعداد در چرتکه دقیقا برعکس مراحل جمع اعداد صورت می‌گیرد. در تفریق اعداد به جای فرستادن رقم اضافه به ستون بعدی، از ستون قبلی رقم و عددی را قرض می‌گیریم. به عنوان مثال اگر بخواهیم ۸۶۷ را از ۹۳۲ کم کنیم باید تفریقستون به ستون از چپ آغاز گردد. اگر ۸ را از ۹ کم کنیم یک عدد باقی می‌ماند .که باید یک مهره در ردیف بالایی صدگان را پایین بیاوریم و سه مهره ردیف پایینی را به پایین حرکت دهیم.
در مکان دهگان باید ۱ را از مکان صدگان قرض کنیم؛ زیرا ۶ را نمی‌توان از ۳ کم نمود. بنابراین ۶ را از ۱۳ کم خواهیم کرد و ۷ باقی‌مانده را در مکان دهگان قرار می‌دهیم. به عبارتی دیگر دو عدد مهره از ردیف پایین را به بالا و مهره ردیف بالا را به سمت بالا هدایت می‌کنیم. این کار را در مکان یکان نیز انجام خواهیم داد .و از مکان دهگان یک مهره قرض می‌گیریم و آن را به ۶ تبدیل می‌کنیم؛ سپس ۷ را به جای ۲ از ۱۲ کسر خواهیم کرد که جواب اعداد فرضی ۶۵ می‌شود.

سخن پایانی

چرتکه وسیله‌ای سنتی است. که در دنیای مدرن امروز می‌توان آن را راهی برای رشد ذهن کودکان و جوانان همچنین عملکرد بسیار سریع آن‌ها دانست. طبق آمار، کودکانی که از چرتکه استفاده کرده‌اند. می‌توانند محاسبات را در کم‌ترین زمان ممکن و به درستی انجام دهند. همچنین در مراحل بعدی زندگی راحت‌تر عمل خواهند کرد .و اعتماد به نفس آن‌ها بیشتر خواهد شد.‌ به والدین عزیز پیشنهاد می‌شود. نحوه کارکردن با چرتکه را به کودکان و نوجوانان خود آموزش دهند .تا در آینده شاهد پیشرفت فرزند خود در مقاطع تحصیلی، درآمد اقتصادی و… باشند.